Historie frå mellomalderen i
Stordal (550 - 1536 e.kr.)
Dette stoffet er henta frå bøkene skrevne av
Toregardsslekta i Stordal;
Stordal og Langsætrane gjennom 10.000
år frå istid til nåtid
SUNNMØRE - STORDAL - LANGSÆTRANE
FRÅ MELLOMALDEREN
VIKINGETIDA (750 - 1050 e.kr.)
I Vikingetida kan ein med stor sikkerheit slå fast at
Nedre Stordal så vel som opp gjennom bygda var ganske
tett busett. Vikingetida var ein særs sterk
vekstperiode i busetting og folketal både ute ved
kysten og inne i fjordane. Dyrkingsjorda ved kysten og ute
på øyane blei brukt opp og ekspansjonen retta
seg då mot dei flatare delane og områda nederst
mot fjorden i dei mange dalane og plassane langs
Storfjorden. Det blei ein periode med mykje nydyrking av
jord og husdyrhald også langt oppover i dalane.
I Vikingetida var klimaet også gunstig og skogen
breidde seg innover dalføra og oppover mot fjellet.
Det var ganske sikkert ein periode med tjukke lauvskogar og
store og tette furuskogar.
Gardsnavna og dermed gardane Hove og Vinje fanst allereie i
tida lenge før Vikingetida, altså før
750 e.kr. Alle gardane frå fjorden og fram til Mo var
også truleg busett svært tidleg, kanskje
før 500 e.kr - 1050 e.kr.
Dei fleste gardane med tilhøyrande gardsnavn reknar
ein med var rydda og busett opp gjennom Stordal minst
frå Vikingetida 750 e.kr - 1050 e.kr. Dette gjeld
truleg også dei aller øvste gardane i bygda,
altså Overøye, Seljehaug, Seljebotn og
Almås.
DET FØRSTE SKRIFTLEGE MATERIALET
Det som dei forskjellige sagaene fortel om, blei
først nedtegna av sagaskrivarane på
1200-talet. Fram til då hadde disse hendingane
gått på folkemunne frå slektledd til
slektledd. Det vi veit om Vikingetida og tida etter den, er
kome fram på denne måten.
Frå 1200-talet voks det frå kongemakt og
kirkemakt fram eit meir organisert samfunn med
stormannsætter, landmenn, lokalhøvdingar,
kongeombud, presteskap og bispedømer. Etter som
skrivekunsten blei meir utbredt samtidig med at det
offentlege systemet voks fram, blei det stadig meir
skriftleg materiale. Dette i form av samtidssagaer,
lovtekster, litteratur og andre nedtegnelser.
Tida frå Vikingetida og etter var ei stor
ekspansjonstid. Det var vekst i folketal og busetting over
heile landet, på Sunnmøre og i Stordal.
Perioden fram til 1500 - 1600 talet er likevel etter
måten fattig på det vi i dag ville kalle
nedtegnelser og statistikk av ulikt slag. Dette skyldes
fleire ting, blant anna brann av kildemateriala.
Ein kan imidlertid slå fast at kirkene voks i antall
og makt utover fra 1100- til 1200-talet og blei etterkvart
eigar av ei mengd gardar. Bøndene blei leiglendingar
under kirkegods og høvding- og
stormannsættene. Dette var ei direkte og indirekte
fylgd av kristninga av Norge. Stordal fekk eiga kirke
på 1100-talet. Erkebiskopen i Nidaros eigde fleire
gardar i Stordal, likeeins lokalkirkegodsa og det
dominerande Giske-godset.